U samoj završnici svog mandata odlazeći predsednik SAD, Donald Tramp, odlučio je da povuče veći deo američkih trupa iz Somalije. Na pragu izlaska iz Bele kuće Tramp pokušava – što je moguće više – da ispuni dato obećanje još u prvoj trci za predsednika, kada je reč o izvlačenju SAD iz takozvanih „beskonačnih ratova“, poput onih u Avganistanu, Iraku i pojedinim afričkim državama. Tako će skoro 700 vojnika, mahom jedinica za specijalne operacije, biti povučeno iz Somalije do 15. januara i prebačeno u okolne zemlje, poput Kenije i Džibutija.
Odluka o povlačenju dolazi u prilično delikatnom momentu, kada u susednoj Etiopiji više od mesec dana traje oružani sukob vlasti sa vojnim snagama u severnom regionu Tigraj, koji je doveo do haosa u zemlji, ali i straha od njegovog prelivanja u susedne države. U samoj Somaliji za dva meseca biće održani predsednički izbori, koji se smatraju od velikog rizika, jer kako trenutno stvari stoje, SAD neće učestvovati u njihovom obezbeđivanju. Kao najveća briga je svakako Al Šabab, koji i dalje predstavlja značajnu pretnju u zemlji, uprkos dugogodišnjim operacijama SAD.
Još od fijaska američkih specijalnih snaga u Mogadišu 1993, kada su izgubili 18 vojnika i dva helikoptera u Kongresu se vodila debata, ima li smisla ostanak njihovih trupa u toj zemlji. Somalija je u godinama koje su usledile tonula u sve veću krizu prouzrokovanu porastom ekstremizma oličenih u vidu Al Šababa, ogranka zloglasne Al Kaide u tom regionu, ali i kasnije pojavom takozvane Islamske države.
Odlazak SAD primoraće Somaliju da se najvećim delom osloni na sopstvene snage koje se ne nalaze na zavidnom nivou
Tri decenije haosa, uključujući i građanski rat ostavile su zemlju u potpunom rasulu. Poslednje godine kao da su pokazivale znake postepenog oporavka. Međutim, najava napuštanja SAD, ali i povlačenje većeg dela od 19 000 vojnika Afričke unije (AMISOM) budi strah od jačanja Al Šababa koji u ovom momentu broji između 5000 i 10 000 boraca. Da trenutne vlasti u Mogadišu ne gledaju blagonaklono na ovu odluku najbolje govori izostanak komentara predsednika Mohameda Abdulahi Mohameda.
Ipak, iz Vašingtona poručuju da će se po potrebi nastaviti sa akcijama – ali iz vazduha. Godinama unazad upravo je to bio jedan od načina obračunavanja sa ekstremistima u ovoj zemlji, a bespilotne letelice predstavljale su okosnicu u njihovom delovanju. Istini za volju, mnogi srednje i visoko pozicionirani komandanti ubijeni su tom prilikom, ali su zajedno sa njima ubijani i nedužni civili, koji su okarakterisani kao kolateralna šteta. Zbog toga, vlasti u Mogadišu ovakav način borbe ne gledaju kao efikasan, smatrajući da bi jedino prisustvo američkih trupa na zemlji moglo da pomogne u obuzdavanju militanata.
Neminovno oslanjanje na sopstevene snage
Odlazak SAD primoraće Somaliju da se najvećim delom osloni na sopstvene snage koje se ne nalaze na zavidnom nivou. Godinama unazad američki specijalci ulagali su u obučavanje lokalnih jedinica. Glavna okosnica je Danab brigada, koja je aktivna od 2014. U ovom trenutku njeni elitni vojnici prisutni su u četiri države, od okupno pet koliko ih ima Somalija. Oko 80 % operacija na terenu upravo su izvodile ove jedinice uz američku pomoć iz vazduha.
Al Šabab je u periodu između jula i septembra uspeo da izvede čak 440 različitih akcija u Somaliji što se smatra najvećim brojem u poslednje dve godine.
Ono što zabrinjava jeste činjenica da Danab broji oko 1000 vojnika, što je jedna trećina od predviđenog broja. Danab bi svakako trebao da bude patern po kom bi ostale jedinice trebale da budu ustrojene, ali najavljeni odlazak američkih trupa ne uliva optimizam da će se nastaviti sa njenim povećanjem, što može itekako ići u prilog ekstremističkim grupama.
Uprkos trenutnom prisustvu američkih i trupa iz sastava Afričke unije Al Šabab je ove godine u periodu između jula i septembra uspeo da izvede čak 440 različitih akcija u Somaliji što se smatra najvećim brojem u poslednje dve godine. Njihove akcije mahom se ogledaju u vidu zaseda i samoubilačkih napada koji iza sebe ostavljaju velike žrtve, kako kod vojnika, tako i među civilima. Uporište Al Šababa najveće je na jugu zemlje i sa razlogom se strahuje da bi iz te oblasti nakon odlaska američkih vojnika moglo doći do velike ofanzive militanata.
Buduće povremeno uključivanju SAD iz susednih država neće biti od velike pomoći za Somaliju u borbi protiv militanata
Kao pitanje ostaje da li će sa američkim vojnicima otići operativci Centralne obaveštajne službe (CIA), ambasador i druge diplomate State Departmenta koji se nalaze u teško utvrđenom kompleksu na aerodromu u Mogadišu. Pentagon najavljuje da će nastaviti da ulaže napore kako bi se očuvali američki interesi u ovoj zemlji i čitavom regionu.
Operativci CIA nastaviće sigurno sa daljim izvršavanjem svojih zadataka, pre svega u cilju prikupljanja informacija na terenu, kojima će raspolagati američke trupe na istoku Afrike. Neke od tih informacija biće verovatno prosleđivane i Somaliji, kako bi se pravovremeno reagovalo u borbi sa ekstremistima.
Kao mogućnost ostaje i vojno uključivanje pripadnika paravojne divizije SAC (Special Activities Center) koja se nalazi u sastavu CIA. Da je njihovo prisustvo u Somaliji značajno najbolje govori pogibija njihovog operativca Michaela Goodboe (bivšeg pripadnika Mornaričkih foka) krajem novembra prilikom terorističkog napada.
Buduće povremeno uključivanju SAD iz susednih država – koje će biti više u cilju zadržavanja geopolitičkog uticaja u zemlji – neće biti od velike pomoći za Somaliju u borbi protiv militanata. Somalija će u godinama koje dolaze morati da nauči da se oslanja na sopstvene snage, jer oslanjanje na tuđe polako postaje prošlost.
Veće izdvajanje iz budžeta za odbranu odnosno modernizacija oružanih snaga bio bi logičan put kao osamostaljivanju. Poseban fokus u tom pravcu treba da bude na povećanju broja pripadnika elitne brigade Danab, koja bi u što kraćem vremenskom roku morala da dostigne planiranu cifru od 3000 vojnika.
